#6 - Logical Fallacies Part 2

Click here to Watch on YouTube

Welcome sa lain na pud nato nga episode sa atong podcast nga gitawag ug Bag-ong Dan-ag. Kini nga podcast gi-dedicate ni nato para sa pag-promote ug critical thinking ug skepticism, especially na gyud sa atong mga kabatan-unan karon. Tungod kay nag dako ko sa Cebu as a Catholic, usa sa atong pinaka major nga topic kay ang religion, particularly ang Christian nga religion. So mag hisgut-hisgut kita bahin sa mga simbahan parehas sa Katoliko Romano, Saksi ni Jehovah, Sabadista ug uban pa. 

Ang critical thinking ug skepticism dili lang para sa religion. Ma-apply ni nato sa lain-laing area sa atong kinabuhi. So mag hisgut pud ta pananglit sa financial, political, economics, health or medicine ug uban pa.

So kung kinsa tong interesado nga mo explore niining mga butanga uban nako, palihug ug subscribe sa atong podcast, add mo sa inyong mga comments, questions, suggestions or mga reactions. Akong paninguhaon nga maka post ko dinhi regularly, at the moment kay weekly, matag adlaw nga Byernes o Sabado.

So akong sumpayan ang milabay nato nga episode diin naghisgut ta ug mga common logical fallacies. Mga common nga argumento nga dunay depekto sa logic o reasoning nga gigamit.

Argument from Authority

Laing common kaayo nga logical fallacy kay kaning gitawag ug “Argument from authority.”

Unsa man ning “authority” -- ato ra ning gitranslate sa binisaya ug “awtoridad.” Ang atong pasabot dinhi kay ang mga tawo o organisasyon ba kaha nga dunay dakong kahibalo o kaalam sa usa ka butang. Pananglitan ang usa ka medical doctor, pwede siya mamahimong “awtoridad” kung mashisgot kita ug mga butang bahin sa medisina. Tungod man kay mao man ni ang ihayang propesyon ug siguro nga duna siyay daghan ug lawom nga experyensya sa natad sa medisina.

Ang logical fallacy nga “argument from authority” kay kung mo-conclude ta nga tinuod ang usa ka butang tungod kay mao may gisulti sa awtoridad. So sa atong example, kung mo-ingon ang doctor nga dapat unahon ug basa ang tiil kung maligo aron paglikay sa condition nga brain aneurysm. Tungod kay doctor man ang ningsulti niini, mo-ingon lang dayun ang uban nga tinuod ni.

Apan sayop ni nga reasoning tungod kay ang ato rang gibasihan kay tungod lang doctor ang ningsulti niini. Kung duna tay usa ka butang nga consistent kaayo kung atong tan-awn ang history sa tawo, mao kini ang atong pagkamasaypanon; pwerteng dali-a ra gyud nato masayop. Ang history nato, gibaha ug mga sayop nato.

Aron maka-conclude ta nga kung unahon ug basa ang tiil makapugong sa condition nga brain aneurysm, kinahanglan mapakita o ma-demonstrate nato kung ngano. Unsa may connection sa pagbasa sa tiil sa brain aneurysm? Unsa may ebendinsya niini? Unsa may mga studies nga gi-conduct para pagsupport sa maong claim?

Ang doctor, sa kani nga example, igo lang nato gamiton as a resource. Ang ilahang kahibalo, atong gamiton aron sa pagsusi kung unsay tinuod. Kung mo-ingon sila nga unahon ug basa ang tiil, so nana tay pwede nga matan-aw. Nana tay “starting point” sa atong embestigasyon kung unsay maka-cause ug brain aneurysm. Kung akoy ka-estorya sa doctor, siguro mangutana ko kung ngano nakasulti siya niini. Palihug daw ug demonstrate ani doc!

Syempre, dunay daghang higayon nga ang isulti sa usa ka awtoridad sa topic kay tinuod. Wala ko nag-ingon nga pulos dili kasaligan ang mga awtoridad. Ang ako rang gipasabot dinhi nga dili ta mo-conlude dayon nga sakto sila; nga tinuod ang tanan nilang gisulti tungod lang kay sila ang awtoridad sa mao nga topic. Wala ko nagsuggest dinhi nga dili na ta motuo sa atong doctor o mga experto sama sa mga scientists, abogado, engineers, professors ug uban pa. Ang point ra dinhi nga ato silang gamiton nga resources, mga pundo sa kahibalo. Apan dili ta dapat mo-conlude lang dayun nga ang tanan nilang i-sulti kay tinuod. Kinahanglan dunay igo nga supporta sa ebendinsya ug dunay igo nga demonstrasyon nga sakto ug tinuod ang ilahang gi-sulti.

Sama ra gud sa korte pananglit, mo-tawag ang korte ug mga experto sama sa doctor, scientist, propesor, ug uban pa aron paghatag ug testimonya. Pero ang korte, igo rang dawaton isip “input” ang ilahang gipang-sulti. Hunahunaon ug balansihon gihapon ang mga ebedinsya ug testimonya aron pagkab-ut ug hukom. Dili ingon nga mo-uyon lang dayun ang korte kung unsay gi-sulti sa experto.

Hinaut klaro na ni no ang argument from authority.

Ad Populum

Karon mopadayon ta sa lain na pud nga common kaayo nga logical fallacy, kaning “argument to the people.” Usahay gitawag pud ni ug “band wagon” nga logical fallacy.

Mao ni ang mga argumento nga ming conclude nga tinuod ang usa ka butang tungod kay mao may popular. Mao may gituhuan sa kadaghanan. Now, apas-sumpay sa atong discussion sa “argument from authority,” kabalo naman ta nga ang tawo masayop man. So akong balikon, dili kasaligan ang tawo o ang sulti sa ni bisan kinsa mahitungod kung unsay tinuod. Kinahanglan ta ug ebedinsya o proof o igo nga demonstrasyon aron pagsuta kung unsay tinuod.

Ambi mao may gituhuan sa kadaghan, wala ni nagpasabot nga sakto sila. Pananglitan, sa usa ka high school ba ron, kung majority sa mga 15 year-olds mosigarilyo, kay para nila “cool” ang dating unya dili man kuno ni makadaut, nagpasabot ba na nga sakto sila? Tungod kay mao may gibuhat ug gituhuan sa kadaghanan? Dili di ba? Ambi ming sigarilyo ang maskin 90% pa sa mga 15 year-olds, wala ni nagpasabot nga sakto sila, ug mao mosigarilyo lang pud ka kung 15 year-old ka.

Ang claim dinhi nga “cool” daw ang dating; kani kinahanglan pa tani susihon. Unsa may pasabot sa “cool ang dating?” Kung porma o hitsura lang ang atong taw-awn aron maka-ingon ta nga “cool ang dating” sa usa ka tawo, kinahanglan ba gyud manigarilyo? Dili di ba? Pwede nga nindot ug sinul-uban sa sinina. O di ba maayo mo adorno sa buhok ba ron. Bisan unsa nga maka-apekto sa hitsura nga nindot kung tan-awn, basin mao na ang pasabot sa “cool ang dating?” I-demonstrate usa dapat nga ang pagpanigarilyo ang requirement aron “cool ang dating.”

Unya ming sumpay pa gyud nga dili man kuno makadaut ang pagpanigarilyo. Akong balikon, kinahanglan usa ni i-demonstrate nga tinuod ni. Nag-baha ang ebendinsya nga ang pagpanigarilyo na-link sa nagkalain-laing sakit ug balati-an sa tawo. Pwereteng daghanang demonstrasyon ug ebendinsya kung ngano ang nicotine ug uban pang toxins nga gikan sa tobacco maka-apektar sa tawo ug maka-mugna ug sakit o balati-an.

Ambi maoy popular, dili ni tamdanan nga sakto ug tinuod ang usa ka butang o pagtuo.

Laing example, dunay survey sa mga Muslim nga mga nasod kung uyon ba sila o dili nga kamatayon ang silot sa “apostasy” o ang pag-biya sa relihiyon nga Islam. Daghang mga nasod nga at least 80% sa mga tawo, ning-uyon nga kamatayon dapat ang silot sa mga mo-biya sa Islam.

Ang Koran, ang basihanan sa relihiyon nga Islam, nagsagol ang gisulti niini bahin sa mga mo-biya sa relihiyon. Dunay nag-ingon nga patyon sila dapat, duna say parti nga nag-ingon nga si Allah ra ang magsilot nila. Duna say mga berso nga nag-ingon nga walay “compulsion” o ang pagpamugos sa relihiyon sa Islam. Mao nga dunay mag-interpret niini nga patyon ang mo-biya sa Islam, apan duna say mo-ingon nga ok ra, ang tawo pwede mo-pili sa iyahang dalan nga paga-agi-an. Si Allah ra ang bahala mo-hukom kaniya.

Kung ang awtoridad sa Koran ang atong basihan, lisud ang pag-kab-ut ug decision kung patyon ba ang mo-biya sa relihiyon o dili. Nagsumpaki man gud ang mga berso. Syempre mo-ingon ang mga Muslim nga wala ni nagsumpaki, depende ra unsaon pag-interpret. Kana lagi kung atong gidawat ang awtoridad sa Koran. Nga tinuod ni nga gikan sa ginoo nga gipadayag ni Archangel Gabriel ngadto ni Muhammed.

Apan, sama ra pud sa bibliya, unsaon man nato pag-demonstrate nga tinuod ni? Unsaon man nato pag-determine ang awtoridad sa Koran? Aron madawat nato ang awtoridad niini, ato usang i-demonstrate nga tinuod ni nga mga pulong sa ginoo.

Syempre ang mga Kristyanos, dili man mo-tuo sa Koran, mao nga ang awtoridad sa Koran kay walay pulos.

Isip society, ning-decide ta nga ang pagpatay ug tawo dili moral. Nagbaha ang ebedinsya nga ang pagpatay, ang kuha ug kinabahi, dili nindot nga experyensya. Kontra sa kung unsay natural. Ang buhi, magpadayun nga magpakabuhi -- mao ni ang natural. Kung mosupak ta niini, makita nato nga magsakit ang apektado. Maskin kita nga nagsaksi sa panghitabo, masakitan man pud gani. So ang ebedinsya murag klaro nga supak sa pagkuha ug kinabuhi sa laing tawo.

Mao bitaw nga daghang mga nasud nga sauna dunay “death penalty” isip capital punishment, karon gi-abolish na. Naa pa gyapoy daghang nasud nga dunay “death penalty.” Kini tungod ba kaha sa “ad populum” nga argumento? Tungod kay maoy popular sa kadaghanan? Kabalo na ta nga logical fallacy na, so kinahanglan pa tag lig-on nga argumento bahin ani.

Ang “ad populum” kay mao pud ni ang “basic fallacy” sa usa ka demokrasya. Sa demokrasya, ang tingug sa tawo ang mangulo sa nasud. Unsa may pasabot niini? Kung unsay butaran sa kadaghanan, mao kini ang mamahimong balaud. So kung mo-butar ang kadaghanan nga uyon sa “death penalty,” so mao na ang mamahimong balaud.

Akong balikon, tungod lang kay maoy popular, wala ni nagpasabot nga sakto sila. Mao kini ang “dautan” sa demokrasya. Duna ba ni sulbad? Akong gikasubo nga murag wala. Murag magpabilin kini nga “feature” sa demokrasya. Ang ako lang paglaum nga ang sakto ug tinuod nga mga hunahuna ang mamahimong popular. Makab-ut ni nato hopefully kung ang kadaghanan dunay igo nga abilidad sa critical thinking ug skepticism. Kung ang kadaghanan nato magpadayun nga pa-uyon-uyon lang, sunod sunod lang sa sulog sa kadaghanan, maglisud gyud tag kombati sa mga bati ug ngil-ad nga mga hunahuna. Duha ray pwede mahitabo, either mo-decide ta nga mo-gamit sa atong kaugalingong pangisip, o i-tugot nato nga ang ubang tawo ang mo-decide para nato. Naa ninyo ang decision. Hinaut ang una nga option ang inyong pili-on.

Question everything.